آلومینیوم بعد از آهن مهمترین فلز مورد استفاده در زندگی بشر میباشد. به دلیل چگالی پایین و شکلپذیری آسان و استحکام قابل قبول آلومینیوم در غالب استفادهها، این فلز از جایگاه ویژهای در صنایع مختلف برخوردار است. امروزه فرآوری آلومینیوم در سراسر جهان از طریق فرآیند هال انجام میشود. در این فرآیند الکتروشیمیایی با استفاده از کاهش اکسید آلومینیوم، فلز آلومینیوم به دست میآید؛ از این رو اکسید آلومینیوم یا آلومینا به عنوان ورودی اصلی فرآیند هال، جایگاه ویژهای را دارا میباشد. یکی از مهمترین چالشهای امروز صنعت آلومینیوم ایران، تأمین آلومینا به عنوان خوراک اصلی کارخانجات تولید آلومینیوم است.
کانیهای معدنی متعددی حاوی ترکیبات اکسیدی آلومینیوم هستند؛ ولی اصلیترین و شاخصترین کانی معدنی حاوی آلومینیوم، بوکسیت میباشد. غیر از بوکسیت که مهمترین منبع آلومینیوم به شمار میرود، میتوان از کانیهای مختلف دیگری نیز نام برد. برای بررسی بهتر کانههای معدنی آلومینیومدار میتوانیم آنها را در چهار دسته تقسیمبندی کنیم:
- کانیهای معدنی حاوی آلومینای هیدراته یا غیرهیدراته؛ مثل کوراندوم و خانوادهی بوکسیت.
- کانیهای معدنی آلومینوسیلیکاتی هیدراته یا غیرهیدراته؛ مثل کائولینیت.
- کانیهای معدنی آلومینوسیلیکاتی سولفاتهی هیدراته یا غیرهیدراته؛ مثل آلونیت.
- کانیهای معدنی آلومینوسیلیکاتی همراه با فلزات قلیایی یا قلیایی خاکی در دو فرم هیدراته و غیرهیدراته؛ مثل نفلین.
مهمترین کانهی مورد استفاده جهت تولید آلومینا، بوکسیت محسوب است. این منبع به طور یکنواخت در کشورهای مختلف پراکنده نشده است و به همین دلیل نیز برخی کشورها در تولید آلومینیوم پیشرو هستند. به همین دلیل، فرآیند بایر اصلیترین فرآیند تولید آلومینا میباشد. با توجه به کمبود منابع بوکسیت در ایران، اهمیت استفاده از فرآیندهای تولید آلومینا از کانههای غیربوکسیتی از اهمیت دوچندانی برخوردار است. به نظر میرسد با توجه به ظرفیت معادن ایران، فرآیند استخراج آلومینا از کانههای سولفاتی آلومینیومی میتواند به عنوان فرآیند جایگزین فرآیند بایر مطرح شود. کانههای آلونیت و آلومینیت از متداولترین کانههای سولفاتی تولید آلومینیوم میباشند.
تأمین آلومینا یکی از مهمترین چالشهای صنعت آلومینیوم ایران میباشد و دلیل اصلی آن کمبود منابع بوکسیت به عنوان مهمترین کانهی آلومینیوم میباشد. به نظر میرسد برای حل این چالش باید به سراغ منابع غیربوکسیتی و بوکسیتهای کمعیار در ایران رفت و امکانپذیری فنی و اقتصادی تولید آلومینا از این منابع را مورد بررسی قرار داد. از جمله مهمترین کانههای غیربوکسیتی میتوان از آلونیت، آلومینیت، نفلین و کائولین نام برد.
شرکت دانشبنیان تیتانیوم صنعت شریف به عنوان شرکت پیشرو در صنایع معدنی برای حل بنیادی چالش تأمین آلومینا در ایران با ارائهی طرح جامع تولید آلومینا در ۶ فاز، راه حل این چالش را ارائه کرده است. همچنین در صورت سرمایهگذاری در این پروژه، این شرکت آمادگی دارد تا در ابعاد فنی نیز وارد عمل شده و برای طراحی خطوط تولید اقدام کند.